ΝΟΜΟΣ ΥΠ΄ ΑΡΙΘ. 4093 της 12.11.2012 «Έγκριση Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016 - Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής του ν. 4046/2012 και του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016» (Α΄222).

«1. Από την έναρξη ισχύος του παρόντος οι διατάξεις των άρθρων 2 και 3 του ν. 3919/2011 (Α΄ 32) εφαρμόζονται και για την παραχώρηση, έναντι ανταλλάγματος, του δικαιώματος χρήσης των περιπτέρων του ν. 1044/1971, καθώς και των κυλικείων, καφενείων και κουρείων εντός κτιρίων του δημοσίου, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και των Ν.Π.Δ.Δ..
2.  Οι προθεσμίες των παραγράφων 3 και 4 του άρθρου 2 και των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 3 του ν. 3919/2011 εκκινούν από την έναρξη ισχύος του παρόντος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
3. Με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου καθορίζονται οι θέσεις των περιπτέρων και αποτυπώνονται σε σχετικά τοπογραφικά διαγράμματα αρμόζουσας κλίμακας, στα οποία απεικονίζονται ευκρινώς και με βάση την τέχνη και την επιστήμη, το κουβούκλιο του περιπτέρου, ο περιβάλλον χώρος του και ο ευρύτερος κοινόχρηστος, περιβάλλων χώρος. Η ανωτέρω απόφαση εκδίδεται μετά από γνώμη της οικείας δημοτικής ή τοπικής κοινότητας και εισήγηση της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, όπου αυτή υφίσταται. Με όμοια απόφαση, επιτρέπεται η μετατόπιση περιπτέρου, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 20 του ν.δ. 1044/1971.
Για την έκδοση της ανωτέρω απόφασης απαιτείται γνώμη της οικείας αστυνομικής αρχής, η οποία εξετάζει την καταλληλότητα του χώρου από πλευράς ασφάλειας της κυκλοφορίας πεζών και των οχημάτων, μη επιτρεπόμενου του καθορισμού θέσεων περιπτέρων σε περίπτωση αρνητικής γνώμης. Η γνώμη παρέχεται εντός προθεσμίας είκοσι (20) ημερών από την ημερομηνία παραλαβής του ερωτήματος του δήμου και παρερχομένης άπρακτης αυτής, τεκμαίρεται η θετική γνώμη αυτής ως προς την καταλληλότητα του χώρου από πλευράς ασφάλειας.
Για τον καθορισμό των θέσεων περιπτέρων λαμβάνονται υπόψη οι εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις που αφορούν στην προστασία του φυσικού, πολιτιστικού και αρχιτεκτονικού περιβάλλοντος, των δασικών περιοχών, των αρχαιολογικών και ιστορικών τόπων, της δημόσιας κυκλοφορίας, την αισθητική και λειτουργική φυσιογνωμία του αστικού περιβάλλοντος, καθώς και την εν γένει προστασία της κοινής χρήσης. Με τοπικές κανονιστικές αποφάσεις, καθορίζονται οι προδιαγραφές κατασκευής και τοποθέτησης των κουβουκλίων, ανάλογα με τις τοπικές ιδιαιτερότητες.
4. Το 30% των ανωτέρω θέσεων, οι οποίες προσδιορίζονται κατόπιν δημόσιας κλήρωσης, παραχωρούνται με την καταβολή τέλους, βάσει του ετήσιου οικογενειακού εισοδήματος και εφόσον πληρούται η προϋπόθεση του άρθρου 285 του ν. 3463/2006:
α) σε άτομα με αναπηρία (Α.με.Α.),
β) πολύτεκνους και
γ) σε όσους μόνιμους αξιωματικούς, ανθυπασπιστές και υπαξιωματικούς, δόκιμους έφεδρους αξιωματικούς και οπλίτες θητείας συμμετείχαν με οποιονδήποτε τρόπο στα πολεμικά γεγονότα της χρονικής περιόδου από την 20ή Ιουλίου έως την 20ή Αυγούστου 1974 στην Κύπρο, καθώς και στα γεγονότα που έλαβαν χώρα το 1964 στην Τυληρία και Λευκωσία και το 1967 στην Κο-φινού και τους Αγίους Θεοδώρους της Κύπρου. Από την εφαρμογή της παρούσας περίπτωσης εξαιρούνται όσοι ενεπλάκησαν κατά τις παραπάνω περιόδους με οποιονδήποτε τρόπο σε παράνομες δραστηριότητες σε βάρος της νόμιμης λειτουργίας του πολιτεύματος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Τυχόν δεκαδικός αριθμός στρογγυλοποιείται στην επόμενη ακέραιη μονάδα, εφόσον το κλάσμα είναι ίσο με μισό της μονάδας και άνω. Το τέλος καθορίζεται από το δημοτικό συμβούλιο και εισπράττεται, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 13 του από 20.10.1958 βασιλικού διατάγματος, όπως εκάστοτε ισχύουν.
Για την παραχώρηση του δικαιώματος αυτού, υποβάλλονται αιτήσεις από τους δικαιούχους, κατόπιν σχετικής προκήρυξης, στην οποία ορίζονται ιδίως οι θέσεις και το ύψος του ετήσιου τέλους. Πέραν της αίτησης υποβάλλονται από τον ενδιαφερόμενο, επικυρωμένο φωτοαντίγραφο της αστυνομικής του ταυτότητας και εκκαθαριστικό σημείωμα από την αρμόδια Δ.Ο.Υ..
Επιπλέον των ανωτέρω δικαιολογητικών απαιτείται: α) για τα άτομα με αναπηρία η προσκόμιση πιστοποιητικού της Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής του άρθρου 6 του ν. 2556/1997, όπως ισχύει σήμερα, από το οποίο να προκύπτει η πάθηση και το ποσοστό αναπηρίας, β) για τους πολυτέκνους πιστοποιητικό της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων Ελλάδος, που να πιστοποιεί την πολυτεκνική ιδιότητα και γ) για τους πολεμιστές Κύπρου πλήρες πιστοποιητικό στρατολογικής κατάστασης τύπου Α΄ και βεβαίωση του οικείου συνδέσμου ή συλλόγου πολεμιστών, αναγνωρισμένου από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
Οι θέσεις παραχωρούνται στους δικαιούχους με δημόσια κλήρωση, στην οποία μπορούν να παρίστανται εκπρόσωποι των ενώσεών τους. Ειδικές διατάξεις περί απαλλαγής των ανωτέρω προσώπων από την καταβολή τέλους ή ανταλλάγματος δεν ισχύουν.
5. Η παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης των λοιπών θέσεων των περιπτέρων γίνεται με δημοπρασία, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις περί δημοπρασιών προς εκμίσθωση δημοτικών ακινήτων, αποκλεισμένης της δυνατότητας απευθείας παραχώρησης αυτών. Η διακήρυξη, πέραν των οριζομένων στις ανωτέρω διατάξεις, υποχρεωτικά περιλαμβάνει και τους εξής όρους:
α) Απαγορεύεται η περαιτέρω παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης σε τρίτους, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παραγράφου 7.
β) Για τη σύναψη της σύμβασης παραχώρησης απαιτείται η κατάθεση εγγύησης υπέρ του οικείου δήμου για την εξασφάλιση της καλής εκτέλεσης των όρων της σύμβασης που αφορούν στη χωροθέτηση της κατασκευής του περιπτέρου. Το ποσό της εγγύησης επιστρέφεται άτοκα, όταν διαπιστωθεί από το δήμο η τήρηση των ανωτέρω όρων και σε κάθε περίπτωση εντός αποκλειστικής προθεσμίας ενός μηνός από την ημερομηνία γνωστοποίησης σε αυτόν της ολοκλήρωσης της κατασκευής του περιπτέρου. Παρερχομένης άπρακτης της προθεσμίας αυτής, η εγγύηση επιστρέφεται από το δήμο. Ο καθορισμός του ύψους της ανωτέρω εγγύησης, ο τρόπος καταβολής αυτής και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια καθορίζεται από το όργανο που έχει την αρμοδιότητα διεξαγωγής της δημοπρασίας και αναφέρεται διακριτά στη σχετική διακήρυξη. Το ύψος της εγγύησης ορίζεται σε ποσοστό 70% του κόστους κατεδάφισης της κατασκευής του περιπτέρου και επαναφοράς των πραγμάτων στην πρότερη κατάσταση της κατασκευής του.
Για τον καθορισμό της τιμής εκκίνησης του καταβλητέου μισθώματος, λαμβάνεται υπόψη κάθε στοιχείο προσδιοριστικό της αξίας της θέσης του περιπτέρου και ιδίως τα κυκλοφοριακά δεδομένα, η εμπορικότητα των οδών και η δυνατότητα περαιτέρω παραχώρησης του περιβάλλοντος κοινόχρηστου χώρου για την ανάπτυξη της οικονομικής του δραστηριότητας.
Σε κάθε περίπτωση παραχώρησης του δικαιώματος χρήσης κοινόχρηστου χώρου, πέραν αυτού που καταλαμβάνει η κατασκευή του περιπτέρου, εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 13 του από 20.10.1958 βασιλικού διατάγματος, όπως εκάστοτε ισχύουν.
6. Με την απόφαση του δημοτικού συμβουλίου καθορίζεται ο χρόνος παραχώρησης του δικαιώματος χρήσης των θέσεων των περιπτέρων, ο οποίος σε κάθε περίπτωση, δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δέκα (10) έτη. Σύζυγος ή ενήλικα τέκνα που καθίστανται κληρονόμοι των ανωτέρω προσώπων κατά το διάστημα αυτό υπεισέρχονται αυτοδίκαια στο ανωτέρω δικαίωμα, εφόσον δηλώσουν την επιθυμία τους στην αρμόδια αρχή. Σε περίπτωση πλειόνων του ενός διαδόχων κατά τα ανωτέρω, προσκομίζεται και υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986 με την οποία δηλώνεται η βούληση των λοιπών να παραχωρηθεί το δικαίωμα στον αιτούντα.
7.  Εκμίσθωση του δικαιώματος εκμετάλλευσης σε τρίτους, επιτρέπεται μόνον για λόγους γήρατος ή σε περίπτωση αναπηρίας του δικαιούχου σε ποσοστό 67% και άνω, η οποία αποδεικνύεται βάσει των εκάστοτε ισχυουσών διατάξεων. Η διάρκεια της μίσθωσης δεν μπορεί να υπερβαίνει το χρόνο λήξης της αρχικής παραχώρησης. Αντίγραφο του μισθωτηρίου προσκομίζεται εντός τριάντα (30) ημερών στον οικείο δήμο, ο οποίος εκδίδει πράξη με την οποία διαπιστώνεται η ανωτέρω παραχώρηση.
Σε περίπτωση θανάτου του δικαιούχου, οι κληρονόμοι αυτού ή ο μισθωτής υποχρεούνται να αναγγείλουν εντός μηνός το θάνατο στον οικείο δήμο. Στην περίπτωση αυτή, οι συμβάσεις μίσθωσης που δεν έχουν λήξει, εξακολουθούν να ισχύουν μέχρι τη λήξη τους. Εάν δεν υπάρχουν διάδοχοι, η μίσθωση συνεχίζεται μέχρι τη λήξη της, κατόπιν αιτήματος του μισθωτή και τα μισθώματα και τέλη της περιόδου αυτής καταβάλλονται στο δήμο.
Τον δικαιούχο μπορεί να αναπληρώνει ο/η σύζυγος και τα ενήλικα τέκνα, τα στοιχεία των οποίων αναγράφονται στην πράξη παραχώρησης.
8.  Τα οριζόμενα στις ανωτέρω παραγράφους εφαρμόζονται αναλόγως και από το Δημόσιο, τους Ο.Τ.Α. β΄ βαθμού και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου στους χώρους αρμοδιότητάς τους.
9. Η παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης των κυλικείων, καφενείων και κουρείων εντός κτιρίων που στεγάζονται υπηρεσίες του Δημοσίου, των Ο.Τ.Α. και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου προς εξυπηρέτηση του προσωπικού αυτών και των συναλλασσομένων με αυτούς γίνεται με δημοπρασία από τους στεγαζόμενους φορείς, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις περί δημοπρασιών προς εκμίσθωση ακινήτων τους, αποκλειομένης της δυνατότητας απευθείας παραχώρησης αυτών. Κατά τα λοιπά, εφαρμόζονται αναλόγως τα αναφερόμενα στις παραγράφους 3 έως και 7, περιλαμβανόμενης της σχετικής πρόβλεψης για τα άτομα με αναπηρία, τους πολύτεκνους και τους πολεμιστές Κύπρου.
«10. α) Υφιστάμενες διοικητικές άδειες διατηρούνται σε ισχύ. Περαιτέρω μεταβίβαση αυτών επιτρέπεται μόνον άπαξ και για χρονικό διάστημα δέκα (10) ετών:
αα) στον ή στη σύζυγο του αποθανόντος δικαιούχου ή
αβ) στα ενήλικα τέκνα του, εφόσον ανήκουν στην κατηγορία των ατόμων με αναπηρία, με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω.
β) Εκμίσθωση του δικαιώματος εκμετάλλευσης σε τρίτους, επιτρέπεται για χρονικό διάστημα δέκα (10) ετών.
γ) Από 1-1-2014, οι δικαιούχοι της περ. α' υπόκεινται σε υποχρέωση καταβολής τέλους για τον κοινόχρηστο χώρο που καταλαμβάνει η κατασκευή του περιπτέρου, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 13 του από 20-10-1958 βασιλικού διατάγματος (Α' 171). Για τη χρήση κοινόχρηστου χώρου, πέραν του τέλους της παρούσας, εφαρμόζονται οι ίδιες ως άνω διατάξεις από την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού.
δ) Τον δικαιούχο μπορεί να αναπληρώνει ο σύζυγος ή η σύζυγος και τα ενήλικα τέκνα, τα στοιχεία των οποίων αναγράφονται στην πράξη παραχώρησης.
ε) Από την έναρξη ισχύος του παρόντος, μισθώματα και τέλη από εκμετάλλευση περιπτέρων, καθώς και κυλικείων, καφενείων και κουρείων εντός κτιρίων που στεγάζονται υπηρεσίες των Ο.Τ.Α., των οποίων οι δικαιούχοι έχουν αποβιώσει, καταβάλλονται στους οικείους Ο.Τ.Α., μέχρι τη λήξη της μίσθωσης.
στ) Μισθώματα από εκμετάλλευση κυλικείων, καφενείων και κουρείων εντός κτιρίων ιδιοκτησίας του Ελληνικού Δημοσίου και των λοιπών Ν.Π.Δ.Δ., των οποίων οι δικαιούχοι έχουν αποβιώσει, καταβάλλονται στο Ελληνικό Δημόσιο ή στο αντίστοιχο Ν.Π.Δ.Δ., μέχρι τη λήξη της μίσθωσης. Ειδικότερα, μισθώματα από εκμετάλλευση κυλικείων εντός κτιρίων ιδιοκτησίας του ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ., στα οποία στεγάζονται δικαστήρια και δικαστικές υπηρεσίες, των οποίων οι δικαιούχοι έχουν αποβιώσει, καταβάλλονται στο ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ., μέχρι τη λήξη της μίσθωσης.
ζ) Σε υφιστάμενες, κατά τη δημοσίευση του παρόντος άδειες κατά ιδανικά μερίδια, εφόσον παύσει να υφίσταται δικαιούχος μεριδίου, κατόπιν αιτήσεως των λοιπών, παραχωρείται σε αυτούς το ανωτέρω απομένον μερίδιο.» 
Η παρ. 10 διαμορφώθηκε ως άνω με το άρθρο 73 του ν. 4758/2020 (Α΄242).
11.  Όσοι κατέστησαν δικαιούχοι λόγω διαδοχής πριν την έναρξη ισχύος του ν. 4093/2012 (Α΄ 222) και δεν ολοκληρώθηκε η σχετική διαδικασία μεταβίβασης της άδειας εκμετάλλευσης περιπτέρου, αυτή ολοκληρώνεται με απόφαση του οικείου δημοτικού συμβουλίου.
12. Ο έλεγχος της εφαρμογής των διατάξεων που αφορούν στη νομοθεσία που διέπει την εν γένει λειτουργία των περιπτέρων ανατίθεται στην Ελληνική Αστυνομία και σε υπαλλήλους του δήμου, κατά τα ειδικώς οριζόμενα στο τρίτο εδάφιο της παρ. 4 του άρθρου 81 του ν. 4172/2013 (Α΄ 167). Όσες επιτροπές έχουν συσταθεί κατ’ εφαρμογή της υπ’ αριθμ. κ.υ.α. Φ.454/10/159768 (Β΄ 1080), καταργούνται.
13. Καταργείται η υπ’ αριθμ. Φ.443531/24/3030/1969 (Β΄ 588) απόφαση των Υπουργών Εθνικής Αμύνης, Συντονισμού και Δημοσίων Έργων «Περί του τύπου και των διαστάσεων των αναπηρικών περιπτέρων» και κάθε ειδική ή γενική διάταξη που αντίκειται στις ρυθμίσεις της υποπαραγράφου ΣΤ. 2.» 
Η υποπαρ. ΣΤ2 αντικαταστάθηκε με το άρθρο 76 του ν. 4257/2014 (Α΄93).

«1.α. Άδεια ιδιωτικού σχολείου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και Κολλεγίου, χορηγείται σε φυσικά πρόσωπα, νομικά πρόσωπα και ενώσεις προσώπων και νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.), με απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. β. Άδεια Ιδιωτικού Ινστιτούτου Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ι.Ε.Κ.) και Σχολής Επαγγελματικής Κατάρτισης (Σ.Ε.Κ.) χορηγείται σε φυσικά πρόσωπα, νομικά πρόσωπα, ενώσεις προσώπων και νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.), με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Δια Βίου Μάθησης, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.» 
Η περ. 1 της υποπαρ Θ3 αντικαταστάθηκε με το άρθρο 11 του ν. 4229/2014 (Α΄8).
2. «α) Άδεια Κέντρου Διά Βίου Μάθησης Επιπέδου Ένα και Κέντρου Διά Βίου Μάθησης Επιπέδου Δύο χορηγείται σε φυσικά πρόσωπα, νομικά πρόσωπα, ενώσεις προσώπων και νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) με απόφαση του Γενικού/Τομεακού Γραμματέα Νέας Γενιάς και Διά Βίου Μάθησης, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, κατ’ αναλογία προς τα οριζόμενα στην περίπτωση 13 της παρούσας.
Άδεια Φροντιστηρίου και Κέντρου Ξένων Γλωσσών χορηγείται σε φυσικά πρόσωπα, νομικά πρόσωπα, ενώσεις προσώπων και νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) με απόφαση του διοικητικού συμβουλίου του Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.).» 
Η υποπερ. α της περ. 2 αντικαταστάθηκε με την παρ. 1α του άρθρου 89 του ν. 4547/2018 (Α΄102).
β) Το πρώτο εδάφιο του στοιχείου 1 της παραγράφου 6 του άρθρου 10 του ν. 3879/2010 (Α΄ 163), αντικαθίσταται ως εξής:
«Φυσικά πρόσωπα, νομικά πρόσωπα, ενώσεις προσώπων και νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) παρέχουν υπηρεσίες μη τυπικής εκπαίδευσης και κατάρτισης ως Κέντρα Δια Βίου Μάθησης.»
«γ)  Οι Επιχειρήσεις Προσωρινής Απασχόλησης και τα Ιδιωτικά Γραφεία Ευρέσεως Εργασίας που ασκούν νομίμως τις δραστηριότητές τους σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις παρέχουν υπηρεσίες συμβουλευτικής και επαγγελματικού προσανατολισμού χωρίς να θίγονται από τις ρυθμίσεις του παρόντος.» 
Η υποπερ. γ της περ. 2 αντικαταστάθηκε με την παρ. 2β του άρθρου 30 του ν. 4111/2013 (Α΄18).
«3. Οι ανωτέρω άδειες χορηγούνται εντός τεσσάρων (4) μηνών από την υποβολή της αίτησης.»
Η περ. 3 αντικαταστάθηκε με την παρ. 3 του άρθρου 30 του ν. 4111/2013 (Α΄18).
«Η εν λόγω αίτηση υποβάλλεται το αργότερο μέχρι τη λήξη του πρώτου τριμήνου του ημερολογιακού έτους εντός του οποίου πρόκειται να ξεκινήσει τη λειτουργία του το σχολείο, προκειμένου οι μονάδες εκπαίδευσης να λειτουργήσουν από το επόμενο σχολικό έτος.» 
Το εδάφιο β΄ της περ. 3 προστέθηκε με την παρ. 5 του άρθρου 48 του ν. 4264/2014 (Α΄118).
4.  Σε φυσικό πρόσωπο χορηγείται άδεια ιδιωτικού σχολείου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, Κολλεγίου, Ιδιωτικού Ινστιτούτου Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ι.Ε.Κ), Κέντρου Δια Βίου Μάθησης Επιπέδου Ένα και Κέντρου Δια Βίου Μάθησης Επιπέδου Δύο, Φροντιστηρίου και Κέντρου Ξένων Γλωσσών, εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι κατωτέρω προϋποθέσεις:
(α) έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του,
(β) έχει μόνιμη εγκατάσταση σε κράτος - μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
(γ) δεν έχει την ιδιότητα του δημοσίου υπαλλήλου, υπαλλήλου Ν.Π.Δ.Δ. και Ο.Τ.Α. και κληρικού,
(δ) είναι ασφαλιστικά και φορολογικά ενήμερο,
(ε) δεν έχει κηρυχθεί σε κατάσταση πτώχευσης και δεν έχει καταθέσει αίτηση για κήρυξή του σε κατάσταση πτώχευσης,
(στ) δεν έχει καταδικαστεί ή παραπεμφθεί με τελεσίδικο βούλευμα σύμφωνα με τα άρθρα 8 και 9 του Υπαλληλικού Κώδικα (ν. 3528/2007, Α΄ 26), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει,
«ζ) δεν έχει απολυθεί από θέση δημόσιου υπαλλήλου ή ιδιωτικού εκπαιδευτικού για λόγους πειθαρχικούς,» 
Η υποπερ. ζ της περ. 4 αντικαταστάθηκε με την παρ. 4Α του άρθρου 30 του ν. 4111/2013 (Α΄18).
(η) δεν του έχει επιβληθεί η διοικητική κύρωση της ανάκλησης της άδειας ίδρυσης ή της άδειας λειτουργίας για ίδιο ή άλλο ιδιωτικό φορέα εκπαίδευσης και κατάρτισης την τελευταία δεκαετία.
5. Σε νομικό πρόσωπο και Ν.Π.Δ.Δ. χορηγείται άδεια ιδιωτικού σχολείου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, Κολλεγίου, Ιδιωτικού Ινστιτούτου Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ι.Ε.Κ.), Κέντρου Δια Βίου Μάθησης Επιπέδου Ένα και Κέντρου Δια Βίου Μάθησης Επιπέδου Δύο, Φροντιστηρίου και Κέντρου Ξένων Γλωσσών, εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι κατωτέρω προϋποθέσεις:
(α) η καταστατική έδρα του βρίσκεται σε χώρα κράτος - μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
«Από την υποχρέωση αυτή εξαιρούνται αλλοδαπά μη κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα εκπαιδευτικού χαρακτήρα, σχολεία των οποίων έχουν αδειοδοτηθεί βάσει και του άρθρου 5 του ν. 4862/1931 «Περί των ξένων σχολείων» (Α΄ 2)». 
Το τελευταίο εδάφιο της υποπερ. α της περ. 5 προστέθηκε με την παρ. 3 του άρθρου 6 του ν. 4218/2013 (Α΄268).
(β) ο σκοπός του, σύμφωνα με το καταστατικό του, αφορά και στην παροχή υπηρεσιών εκπαίδευσης και κατάρτισης,
«(γ) για τα νομικά πρόσωπα, εκτός των Ν.Π.Δ.Δ., των Ν.Π. του ευρύτερου δημόσιου τομέα και των νομικών προσώπων των οποίων τα μέλη ή μέρος των μελών του Δ.Σ. ή της Διοικήσεώς τους καθορίζονται ex officio οι μέτοχοι ή οι εταίροι τους ή τα μέλη των διοικήσεών τους, δεν έχουν την ιδιότητα του δημοσίου υπαλλήλου, υπαλλήλου Ν.Π.Δ.Δ. και Ο.Τ.Α., για δε τις ενώσεις προσώπων, τα μέλη Δ.Σ. ή της Διοικούσας Επιτροπής, δεν έχουν την ιδιότητα του δημοσίου υπαλλήλου, υπαλλήλου Ν.Π.Δ.Δ. και Ο.Τ.Α.». 
Η υποπερ. γ της περ. 5 αντικαταστάθηκε με την παρ. 5 του άρθρου 36 του ν. 4415/2016 (Α΄159).
(δ) είναι ασφαλιστικά και φορολογικά ενήμερο,
(ε) δεν έχει κηρυχθεί σε κατάσταση πτώχευσης και δεν έχει καταθέσει αίτηση για κήρυξή του σε κατάσταση πτώχευσης,
(στ) δεν του έχει επιβληθεί η διοικητική κύρωση της ανάκλησης της άδειας ίδρυσης ή της άδειας λειτουργίας για ίδιο ή άλλο ιδιωτικό φορέα εκπαίδευσης και κατάρτισης την τελευταία δεκαετία,
(ζ) ο νόμιμος εκπρόσωπος του νομικού προσώπου πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις των στοιχείων γ΄, δ΄, ε΄, στ΄, ζ΄ και η΄ της παραγράφου 4 του παρόντος άρθρου «, εξαιρουμένων των εκπροσώπων των Ν.Π.Δ.Δ.». 

Η φράση εντός εισαγωγικών προστέθηκε με την παρ. 6 του άρθρου 30 του ν. 4111/2013 (Α΄18).

6. Άδεια ιδιωτικού σχολείου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, Κολλεγίου, Ιδιωτικού Ινστιτούτου Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ι.Ε.Κ.), Κέντρου Δια Βίου Μάθησης Επιπέδου Ένα και Κέντρου Δια Βίου Μάθησης Επιπέδου Δύο και Φροντιστηρίου και Κέντρου Ξένων Γλωσσών χορηγείται σε ενώσεις προσώπων, εφόσον για τα φυσικά πρόσωπα συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παραγράφου 4 και για τα νομικά πρόσωπα οι προϋποθέσεις της παραγράφου 5 του παρόντος άρθρου.
7. Η ένωση προσώπων ορίζει υπεύθυνο κατά νόμο στο πρόσωπο του οποίου πρέπει να συντρέχουν οι προϋποθέσεις των στοιχείων α΄, β΄, γ΄, δ΄, ε΄, στ΄, ζ΄ και η΄ της περίπτωσης 4 της παρούσας υποπαραγράφου.
8. Για την κτιριολογική υποδομή των ιδιωτικών σχολείων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, των Κολλεγίων, των ιδιωτικών Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ι.Ε.Κ.), των Κέντρων Δια Βίου Μάθησης Επιπέδου Δύο ανά κτιριολογική μονάδα (αυτοτελές κτήριο ή όροφος σε πολυώροφο κτήριο), απαιτείται:
 «α) οικοδομική άδεια, που έχει θεωρηθεί για σύνδεση με τα δίκτυα κοινής ωφέλειας ή τα οριζόμενα στις παραγράφους 6, 7 και 8 του άρθρου 107 του ν. 4495/2017 (Α΄ 167), χρήσης εκπαιδευτηρίου σύμφωνα με τις διατάξεις του κτηριοδομικού κανονισμού,»
Η υποπερ. α της περ. 8 αντικαταστάθηκε με την παρ. 1α του άρθρου 89 του ν. 4547/2018 (Α΄102).
β) επαρκής και ομοιόμορφος τεχνητός φωτισμός και εξαερισμός στις περιπτώσεις υπόγειων χώρων που χρησιμοποιούνται για βοηθητικοί χώροι, καθώς και χώροι εργαστηρίων και βιβλιοθηκών,
γ) ελάχιστο εμβαδόν αίθουσας διδασκαλίας δεκαπέντε (15) τετραγωνικά μέτρα και ενάμιση (1,5) τετραγωνικό μέτρο ανά εκπαιδευόμενο στις αίθουσες διδασκαλίας,
δ) δύο (2) τετραγωνικά μέτρα ανά εκπαιδευόμενο στους αύλειους χώρους «ή χώρους εκτόνωσης.» 
Η φράση εντός εισαγωγικών προστέθηκε με την παρ. 7 του άρθρου 30 του ν. 4111/2013 (Α΄18).
ε) πυροπροστασία για χρήση εκπαιδευτηρίου σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις,
στ) δυνατότητα πρόσβασης σε Άτομα με Ειδικές Ανάγκες σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, τουλάχιστον σε μία κτιριολογική μονάδα (κτήριο ή όροφο),  «ανά περιφέρεια,» 
Η φράση εντός εισαγωγικών προστέθηκε με την παρ. 1α του άρθρου 89 του ν. 4547/2018 (Α΄102).
«ζ) στα νηπιαγωγεία που έχουν δυναμικότητα έως εξήντα (60) νήπια και στα συστεγαζόμενα νηπιαγωγεία εντός παιδικών σταθμών του ιδίου ιδιοκτήτη, δεν έχουν εφαρμογή τα στοιχεία α΄, ε΄ και στ΄ της παρούσας. Το κτίριο στο οποίο στεγάζονται πρέπει να διαθέτει ισχύουσα οικοδομική άδεια και την πυροπροστασία όπως αυτή ρυθμίζεται από τις σχετικές διατάξεις. Τα συστεγαζόμενα νηπιαγωγεία εντός παιδικών σταθμών του ιδίου ιδιοκτήτη, μπορούν να έχουν κοινή αίθουσα πολλαπλών χρήσεων αρκεί αυτή να μην χρησιμοποιείται ταυτόχρονα εντός του ωραρίου λειτουργίας τους από τις διαφορετικές ηλικιακές ομάδες αλλά ξεχωριστά και αποκλειστικά από κάθε μία ηλικιακή ομάδα.» 
Η υποπερ. ζ της περ. 8 αντικαταστάθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 33 του ν. 4186/2013 (Α΄193).
«η) βεβαίωση χώρου κύριας χρήσης από ιδιώτη μηχανικό, με επισυναπτόμενα σχέδια αποτύπωσης της υφιστάμενης κατάστασης». 
Η υποπερ. η της περ. 8 προστέθηκε με την παρ. 1α του άρθρου 89 του ν. 4547/2018 (Α΄102).
Στην παρούσα ρύθμιση εντάσσονται και τα Κέντρα Δια Βίου Μάθησης Επιπέδου Ένα, τα Φροντιστήρια και τα Κέντρα Ξένων Γλωσσών τα οποία δεν υπάγονται στην περίπτωση 10 της παρούσας υποπαραγράφου.
9. [Καταργήθηκε  με την παρ. 10 του άρθρου 30 του ν. 4111/2013 (Α΄18).]
«10. Για την κτιριολογική υποδομή των Φροντιστηρίων και των Κέντρων Ξένων Γλωσσών απαιτείται ανά κτιριολογική μονάδα (αυτοτελές κτίριο ή όροφος σε πολυώροφο κτίριο):
α) οικοδομική άδεια, που έχει θεωρηθεί για σύνδεση με τα δίκτυα κοινής ωφέλειας ή τα οριζόμενα στις παρ. 6, 7 και 8 του άρθρου 107 του ν. 4495/2017,
β) πιστοποιητικό πυροπροστασίας, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις,
γ) ο συνολικός αριθμός εκπαιδευομένων ανά ώρα να μην υπερβαίνει την αναλογία ενός ατόμου ανά δύο και μισό (2 1/2) τετραγωνικά μέτρα στο συνολικό εμβαδόν του φορέα και τον αριθμό των εβδομήντα πέντε (75) εκπαιδευόμενων,
δ) ενάμισι (1,5) τετραγωνικό μέτρο ανά εκπαιδευόμενο στις αίθουσες διδασκαλίας,
ε) επαρκής και άμεσος φυσικός φωτισμός και αερισμός,
στ) ένα (1) WC ανά τριάντα (30) εκπαιδευόμενους,
ζ) ελάχιστο εμβαδό αίθουσας διδασκαλίας δώδεκα (12) τετραγωνικά μέτρα,
η) βεβαίωση δύο (2) μηχανικών περί της στατικής επάρκειας του κτιρίου ως προς το μέγιστο προβλεπόμενο πληθυσμό και
θ) βεβαίωση χώρου κύριας χρήσης από ιδιώτη μηχανικό, με επισυναπτόμενα σχέδια αποτύπωσης της υφιστάμενης κατάστασης.» 
Η περ. 10 διαμορφώθηκε ως άνω με την παρ. 2 του άρθρου 65 του ν. 4763/2020 (Α΄254).
«11.  Η άδεια ιδιωτικού σχολείου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Κολλεγίου, Φροντιστηρίου και Κέντρου Ξένων Γλωσσών, Ιδιωτικού Ινστιτούτου Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΙΕΚ), Κέντρου Δια Βίου Μάθησης Επιπέδου Ενα και Κέντρου Δια Βίου Μάθησης Επιπέδου Δύο, τροποποιείται μετά από αίτηση, σύμφωνα με τη διαδικασία που απαιτείται για τη χορήγηση αυτής. Η απόφαση τροποποίησης εκδίδεται εντός τεσσάρων (4) μηνών από την υποβολή της αίτησης»
Η περ. 11 αντικαταστάθηκε με την παρ. 12 του άρθρου 30 του ν. 4111/2013 (Α΄18).
12.  Οι ανωτέρω φορείς εκπαίδευσης υποχρεούνται, επί ποινή ανάκλησης αυτής της άδειας, να ενημερώνουν εγγράφως την αρχή που χορηγεί την άδεια ιδιωτικού σχολείου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, Κολλεγίου, Ιδιωτικού Ινστιτούτου Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ι.Ε.Κ.), Κέντρου Δια Βίου Μάθησης Επιπέδου Ένα και Κέντρου Δια Βίου Μάθησης Επιπέδου Δύο και Φροντιστηρίου και Κέντρου Ξένων Γλωσσών, για κάθε μεταβολή των προϋποθέσεων χορήγησής της ή συνδρομής ασυμβίβαστων ιδιοτήτων.
13.  Για τη χορήγηση της άδειας ιδιωτικού σχολείου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, Κολλεγίου, Ιδιωτικού Ινστιτούτου Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ι.Ε.Κ.), ο Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.) διατυπώνει γνώμη προς τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, «ως προς τη συνδρομή των κτιριολογικών προϋποθέσεων του παρόντος». 
Η φράση εντός εισαγωγικών προστέθηκε με την παρ. 13 του άρθρου 30 του ν. 4111/2013 (Α΄18).
Εφόσον διαπιστωθούν κτιριολογικές διαφοροποιήσεις, ο Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. τις γνωστοποιεί στον ιδιοκτήτη, ο οποίος «εντός δεκαπέντε (15) ημερών» 
Η φράση εντός εισαγωγικών αντικαταστάθηκε με την παρ. 14 του άρθρου 30 του ν. 4111/2013 (Α΄18).
οφείλει να συμμορφωθεί. Για τη διατύπωση γνώμης κατατίθεται χρηματικό ποσό υπέρ του Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.), το ύψος του οποίου καθορίζεται με απόφαση των Υπουργών Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού και Οικονομικών της παραγράφου 18 του παρόντος.
«Με απόφαση του Προϊσταμένου του αρμοδίου Τμήματος ή της αρμοδίας Διεύθυνσης προσαρτάται στη χορηγηθείσα άδεια Ιδιωτικού Σχολείου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Κολλεγίου και Ιδιωτικού Ινστιτούτου Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ι.Ε.Κ.), η γνώμη του Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ) προς τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, για την καταλληλότητα της κτιριολογικής υποδομής του φορέα εκπαίδευσης ή κατάρτισης. Η απόφαση αυτή τροποποιείται με την ίδια διαδικασία, κατόπιν αίτησης του φορέα εκπαίδευσης και κατάρτισης». 
Το τελευταίο εδάφιο της περ. 13 προστέθηκε με την παρ. 3 του άρθρου 6 του ν. 4218/2013 (Α΄268).

«14.α. Οι άδειες των περιπτώσεων 1 και 2 επικαιροποιούνται από τους φορείς που κατά περίπτωση αδειοδοτούν ανά διετία με τη διαδικασία της αναγγελίας του δεύτερου και τρίτου εδαφίου της παρ.1 του άρθρου 3 του ν. 3919/2011 (Α΄ 32), με την προσκόμιση των κάτωθι:
i) Δήλωση του ν. 1599/1986 (Α΄ 75) περί μη μεταβολής των προϋποθέσεων χορήγησης της άδειας των παραγράφων 4, 5 και 6 και των κτηριολογικών προδιαγραφών των παραγράφων 8 και 10 του παρόντος. Εφόσον έχουν επέλθει μεταβολές στις προϋποθέσεις χορήγησης της άδειας με την αναγγελία κατατίθεται όλη η σχετική τεκμηρίωση που ορίζεται στις περιπτώσεις 4, 5, 6, 8 και 10 της παρούσας υποπαραγράφου.
ii) Φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα, όπου αυτή απαιτείται για την έκδοση της άδειας.
iii) Πιστοποιητικό περί μη πτώχευσης ή περί μη υποβολής αίτησης για κήρυξη σε κατάσταση πτώχευσης, όπου αυτή απαιτείται για την έκδοση της άδειας.
β) Οι φορείς που αδειοδοτήθηκαν σύμφωνα με τις περιπτώσεις 5α και 5β της υποπαραγράφου Θ.18 της παραγράφου Θ΄ υποβάλλουν την αναγγελία συνοδευόμενη με τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για τη χορήγησης της άδειας των παραγράφων 4, 5 και 6 και των κτιριολογικών προδιαγραφών των παραγράφων 8 και 10 της υποπαραγράφου Θ3 της παραγράφου Θ΄.
γ) Η αναγγελία υποβάλλεται έως την 31η Μαΐου κάθε δεύτερου έτους. Η προθεσμία υποβολής της αναγγελίας επικαιροποίησης των αδειών των φορέων της περίπτωσης 1, με εξαίρεση τα ιδιωτικά σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, και της περίπτωσης 2α, που έχουν λάβει άδεια εντός του 2013 και του 2014, παρατείνεται έως την 31η Ιουλίου 2016.» 
Η περ. 14 αντικαταστάθηκε με την παρ. 6 του άρθρου 42 του ν. 4386/2016 (Α΄83).
15.  Με απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, καθορίζονται τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για τη χορήγηση, την τροποποίηση και την επικαιροποίηση άδειας ιδιωτικού σχολείου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, Κολλεγίου, Ιδιωτικού Ινστιτούτου Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ι.Ε.Κ.), Κέντρου Δια Βίου Μάθησης Επιπέδου Ένα, Κέντρου Δια Βίου Μάθησης Επιπέδου Δύο και Φροντιστηρίου και Κέντρου Ξένων Γλωσσών σε φυσικά, νομικά πρόσωπα, ενώσεις προσώπων και Ν.Π.Δ.Δ. και ρυθμίζεται κάθε σχετικό θέμα.
«16. Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ι.Ε.Κ.) προσαρτάται Παράρτημα με τα προγράμματα σπουδών και τις ειδικότητες που λειτουργούν σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και στην άδεια των Κέντρων Διά Βίου Μάθησης Επιπέδου Ένα και Δύο προσαρτάται Παράρτημα με τα προγράμματα σπουδών, με απόφαση του Προϊσταμένου του αρμόδιου Τμήματος ή της αρμόδιας Διεύθυνσης του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Η απόφαση αυτή τροποποιείται με την ίδια διαδικασία, ύστερα από αίτηση του φορέα εκπαίδευσης και κατάρτισης.». 
Η περ. 16 αντικαταστάθηκε με την παρ. 8 του άρθρου 82 του ν. 4485/2017 (Α΄114).
«17. Αναπόσπαστο στοιχείο των αδειών των περιπτώσεων 1 και 2 της παρούσας υποπαραγράφου αποτελεί ο διακριτικός τίτλος. Ο διακριτικός τίτλος της άδειας αποτελείται από: α) το ονοματεπώνυμο και τον δηλωθέντα διακριτικό τίτλο (εάν πρόκειται για φυσικό πρόσωπο) ή το διακριτικό τίτλο (εάν πρόκειται για νομικό πρόσωπο ή ένωση προσώπων) και υποχρεωτικά β) τον τίτλο του τύπου της παρεχόμενης εκπαίδευσης (τυπικής ή μη τυπικής) ή το αρκτικόλεξο αυτού ως ιδιωτικού σχολείου Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Κολλεγίου, Ιδιωτικού Ινστιτούτου Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ι.Ε.Κ.), Κέντρου Δια Βίου Μάθησης Επιπέδου Ένα (Κε.Δι.Βι.Μ.1) και Κέντρου Δια Βίου Μάθησης Επιπέδου Δύο (Κε.Δι.Βι.Μ.2), Φροντιστηρίου ή Κέντρου Ξένων Γλωσσών.» 
Η περ. 17 αντικαταστάθηκε με την παρ. 3 του άρθρου 6 του ν. 4218/2013 (Α΄268).
18. Για τη χορήγηση άδειας σε φυσικά, νομικά πρόσωπα, ενώσεις προσώπων και Ν.Π.Δ.Δ. την τροποποίηση και την επικαιροποίηση αυτής απαιτείται παράβολο -ή χρηματικό ποσό για τους φορείς που αδειοδοτούνται από τον Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.- το ποσό του οποίου καθορίζεται με απόφαση των Υπουργών Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού και Οικονομικών που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
«19. Το αυτό φυσικό φυσικό πρόσωπο, νομικό πρόσωπ, ΝΠΔΔ ή ένωση προσώπων δύναται να κατέχει περισσότερες της μίας άδειες, οι οποίες προβλέπονται από την παρούσα παράγραφο, υπό τον όρο ότι πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις για εκάστη ξεχωριστά». 
Η περ. 19 προστέθηκε με την παρ. 18 του άρθρου 30 του ν. 4111/2013 (Α΄18).
«20. Οι κάτοχοι άδειας της περίπτωσης 1 της παρούσας υποπαγράφου, εκτός των ιδιωτικών σχολείων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, εφόσον κάνουν χρήση εργαστηριακών χώρων που έχουν τεθεί συμβατικά στη διάθεσή τους για την κάλυψη των αναγκών των σπουδαστών τους, οι χώροι αυτοί εξαιρούνται της υποχρέωσης των στοιχείων α' και ε' της περίπτωσης 8 της παρούσας υποπαραγράφου.»
Η περ. 20 προστέθηκε με την παρ. 18 του άρθρου 30 του ν. 4111/2013 (Α΄18).
«21. Όπου στις διατάξεις της παρούσας υποπαραγράφου, παραγράφου και άρθρου του νόμου αυτού, προβλέπεται ότι οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να είναι ασφαλιστικά και φορολογικά ενήμεροι, τα πιστοποιητικά ασφαλιστικής και φορολογικής ενημερότητας αναζητούνται, αυτεπαγγέλτως, από την αρμόδια υπηρεσία του αρμόδιου οργάνου του φορέα που, εκάστοτε, χορηγεί και επικαιροποιεί την άδεια, κατά το χρόνο έκδοσης ή επικαιροποίησης αυτής.» 

Η παρ. 21 προστέθηκε με το άρθρο 11 του ν. 4229/2014 (Α΄8).